De laatste jaren is er veel werk gebeurd rond inspraak en medezeggenschap van bewoners van woonzorgcentra. Inspiratie daarvoor werd o.a. opgedaan in Zweden. Bernadette Van den Heuvel, directeur Ouderzorg bij Zorgnet-Icuro, licht deze termen toe aan de hand van het rapport Versterking Rechtpositie van de bewoners van woonzorgcentra.

Het Tubbe-model

In een woonzorgcentrum dat werkt met het Scandinavische Tubbe-model wordt er gezamenlijk beslist en wordt de participatie van bewoners, personeel en familie aangemoedigd. In die zin biedt dit model een antwoord op de negatieve perceptie die het grote publiek soms van een woonzorgcentrum heeft. De 10 principes van het Tubbe-model zijn: autonomie, coaching, samen beslissen, communicatie, openheid, potentieel, relatiegericht, respect, uniek en nut.

Ook in België

Geïnspireerd door dit model, organiseerde de Koning Boudewijnstichting een reeks bezoeken en contacten met de Zweedse initiatiefnemers, en steunde ze zes pilootprojecten in België. Drie woonzorgcentra in Wallonië en drie in Vlaanderen introduceerden het model stap voor stap en in verschillende mate. Anderhalf jaar werken met het Tubbe-model leidde tot volgende conclusies:

• 53% van de personeelsleden vond dat de zorg op hun afdeling (aanzienlijk) verbeterd was.
• 67% van de personeelsleden (50% bij aanvang) verklaarde invloed te hebben op de manier waarop hun afdeling werkt.
• 39% van de bewoners (19% bij aanvang) bevestigde te overleggen met het personeel bij het nemen van beslissingen over voeding, meubilair, activiteiten …
• 61% van de bewoners (46% bij aanvang) stemde in met de uitspraak ‘Het personeel luistert als ik vragen of problemen heb’.
• In deze brochure staan de verhalen van de stichters van het model en de ervaringen van de Belgische pioniers. Hier lees je hoe het woonzorgcentrum Floordam in Melsbroek het traject ervaren heeft.

Inspraak 

Bernadette Van den Heuvel, Directeur Ouderenzorg bij Zorgnet-Icuro, vertelt dat ze betrokken was bij het opstellen van het rapport Versterking Rechtpositie van de bewoners van woonzorgcentra, samen met de ouderenvereniging Okra, de Vlaamse Ouderenraad en andere spelers in de zorgsector. “In feite wilden zij een vertegenwoordiger van de bewoners in de raad van bestuur van een woonzorgcentrum, maar dat voorstel werd bij de opmaak van de wet ter zake afgezwakt. De wet vermeldt nu dat op verzoek van een bewoner of een familielid een vertegenwoordiger van de lokale ouderenraad of van de verenigingen van mantelzorgers en gebruikers deel kan uitmaken van de gebruikersraad. Als het woonzorgcentrum niet kan tegemoetkomen aan de gestelde vraag, dient ze haar antwoord te motiveren.

Goed om te weten is dat het nieuwe decreet het belang vermeldt van de betrokkenheid van de bewoner bij de besluitvorming over zijn eigen zorg. Welke zorg- en levensdoelen heeft iemand die in een woonzorgcentrum komt wonen, hoe kunnen we daarmee rekening houden en de zorg erop afstemmen? We zijn er nog niet helemaal, maar naast de verplichte gebruikersraad, familieraad, externe vertegenwoordiger en driejaarlijkse enquête bij bewoners en familie, blijven we wel zoeken naar werkbare vormen van inspraak en participatie.”